​ေျမ​ေဆြး ျပဳလုပ္​နည္​း

" ေျမေဆြးျပဳလုပ္နည္း "

သီးႏွံမ်ား စိုက္ပ်ဳိး ထုတ္လုပ္ရာတြင္ စိုက္ပ်ဳိး ထားသည့္ အပင္မ်ား ေကာင္းစြာ ႀကီးထြား သန္မာၿပီး သီးႏွံအထြက္ တိုးတက္ေစရန္
အတြက္ ဓာတ္ေျမၾသဇာ မ်ားႏွင့္အတူ သဘာ၀ေျမၾသဇာ မ်ားျဖစ္သည့္ ႏြားေခ်း၊ ၾကက္ေခ်းစတဲ့ တိရစၦာန္ အညစ္အေၾကးမ်ား၊ အပင္
မ်ား၏ ႐ုိးျဖတ္၊ ပဲေမွာ္၊ သစ္ရြက္မ်ား စသည့္ သီးႏွံအၾကြင္း အက်န္မ်ားကို ေဆြးေစရန္ျပဳလုပ္ကာ ေျမေဆြး အျဖစ္ ေျမတြင္ ထည့္သြင္း
ေကြၽးေမြး ေပးၾကပါတယ္။ ေျမေဆြးမ်ားဟာ ေကာင္းမြန္တဲ့ ေအာ္ဂဲနစ္ေျမၾသဇာမ်ားျဖစ္သကဲ့သို႔ ေျမရဲ႕ ႐ုပ္ဂုဏ္သတိၱကို ျပဳျပင္ေပးရာ
မွာလည္း အထူး အသံုး၀င္တာကို စိုက္ပ်ဳိးသူမ်ား ေကာင္းစြာသိရွိၾကပါတယ္။

သီးႏွံအၾကြင္းအက်န္မ်ားကို ေျမေဆြးျပဳလုပ္ရာမွာ ႏြားေခ်း၊ ၾကက္ေခ်း စသည္တို႔ကိုပါ ထည့္ေရာကာ ျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။ သာမန္ေျမ
ေဆြးျပဳ လုပ္ရာတြင္ ပံုမွန္အားျဖင့္ ေလးလမွ ငါးလခန္႔ ၾကာတတ္ပါတယ္။ သာမန္ေျမေဆြး ျပဳလုပ္နည္းထက္ ပိုမိုလ်င္ျမန္ၿပီး ပိုမို
ေကာင္းမြန္တဲ့ ေျမေဆြး ရရွိေစရန္အတြက္ အက်ိဳးျပဳ အဏုဇီ၀လို႔ေခၚတဲ့ အီးအမ္ (Effective Micro-organism)(EM) ကို အသံုးျပဳ
ၿပီး သီးႏွံအၾကြင္း အက်န္မ်ားကို အျမန္ေဆြး ေစရန္ ျပဳလုပ္ အသံုးျပဳၾကတာ ကိုေတာ့ အမ်ားစုေသာ စိုက္ပ်ိဳးသူမ်ားသိရွိျပဳလုပ္တတ္
ၾကမယ္လုိ ႔ထင္ပါတယ္။ အီးအမ္ကိုသံုးၿပီး  ျပဳလုပ္ ရရွိလာတဲ့ ေျမေဆြးကို “ဘာ္ကရွီ” Bokashi) လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ အီးအမ္နည္း
ပညာကေတာ့ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံက စတင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

အီးအမ္ကို ကိုယ္တိုင္ ျပဳလုပ္ႏိုင္တာ မဟုတ္ဘဲ အီးအမ္ အျပင္းကို ၀ယ္ၿပီး တင္လဲရည္၊ ဖြဲႏု၊ ေရစသည္တို႔နဲ႔ ထပ္မံေရာ စပ္ၿပီးမွ ေျမ
ေဆြး ျပဳလုပ္မယ့္ အပင္အၾကြင္း အက်န္မ်ားေပၚ ပက္ဖ်န္းေပးကာ ေျမေဆြး ျပဳလုပ္ၾကရတာျဖစ္ပါတယ္။ အီးအမ္မရရွိ ႏိုင္ပါက အစား
ထိုးသံုးႏိုင္ဖို ႔အတြက္ တိုင္းရင္းျဖစ္ အဏုဇီ၀ကို ၀ါး႐ံုပင္ေအာက္မွာ ေမြးျမဴရယူတဲ့နည္း တစ္နည္းလည္း အသံုး ျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလို
ျပည္တြင္းမွာ ျပဳလုပ္ ၿပီးရလာတဲ့ ျပည္တြင္းျဖစ္အဏုဇီ၀ကိုေတာ့ “ဒိုခ်ာကင္”ဆိုၿပီး ေခၚပါတယ္။ သူ႕ကို အသံုးျပဳကာ ေျမေဆြးျပဳလုပ္
တဲ႔နည္းကို လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါ တယ္။  ယခုေဖာ္ျပမယ့္ နည္းကေတာ့ ကိုးရီး ယားႏိုင္ငံမွတီထြင္ခဲ့တဲ့ ေျမေဆြးျပဳ
လုပ္ နည္းျဖစ္ၿပီး ရက္သတၱ ၃ ပတ္နဲ႔ အခ်ိန္တို အတြင္း ေဆြးေစႏိုင္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။  ေျမေဆြးျပဳလုပ္ပံုျပဳလုပ္နည္းကေတာ့ သာ
မန္ေျမေဆြးျပဳလုပ္နည္းအတိုင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

သို႔ေသာ္ ဒီနည္းမွာ ျပဳလုပ္မယ့္ ေျမေဆြး ပံုထဲကို ကိုယ္တိုင္ေမြးျမဴထားတဲ့ ျပည္တြင္းျဖစ္ အဏုဇီ၀ (Indigenous Microorganism)
(IMO)ကို ထည့္သြင္းျပဳလုပ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီနည္းမွာ အဆင့္ႏွစ္ဆင့္ ပါ၀င္ပါတယ္။ ပထမအဆင့္အေနနဲ႔ ထည့္သြင္းေပးမယ့္
(IMO) ေမြးျမဴျခင္း ျဖစ္ၿပီး၊ ဒုတိယ အဆင့္ကေတာ့ ေျမေဆြးပံု ျပဳလုပ္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္တိုင္ျပဳလုပ္ စမ္းသပ္ အသံုးျပဳၾကည့္ႏိုင္
ပါတယ္။

ျပည္တြင္းျဖစ္ အဏုဇီ၀(IMO) ေမြးျမဴျခင္း
ေျမေဆြးျပဳလုပ္ရာတြင္ အေဆြးျမန္ေစရန္ ထည့္သြင္းေပးရမယ့္ IMO ေမြးျမဴပြားမ်ား နည္းနဲ႔ ထည့္သြင္း ေပးႏိုင္ရန္ အတြက္ ျပင္ဆင္
လုပ္ကိုင္ေပးရမႈ လုပ္ငန္း မ်ားကို အဆင့္ေလးဆင့္ ခြဲျခားသတ္မွတ္ ေဆာင္ရြက္ၾကရပါတယ္။ လိုအပ္တဲ့ပစၥည္း မ်ားကေတာ့ ထမင္း၊
ပလပ္စတစ္ခြက္၊  သၾကား၊ စကၠဴျဖဴ၊ဖြဲႏုနဲ႔ေရတို႔ျဖစ္ပါတယ္။

လုပ္ငန္းစဥ္(၁)IMO-1 အဆင့္ ေမြးျမဴျခင္း။
ပလပ္စတစ္ခြက္ တစ္ခုထဲသို႔ ထမင္း အနည္းငယ္ ထည့္ၿပီး အသံုးမျပဳရေသးတဲ႔ စကၠဴအျဖဴေရာင္နဲ႔ လံုျခံဳစြာဖံုးအုပ္ေပးပါ။ (သတင္း
စာ စကၠဴမ်ားနဲ႔ အသံုးျပဳၿပီးသား စကၠဴမ်ားကိုမသံုးရပါ)၊ ထမင္းထည့္ထားတဲ့ ခြက္ကို ၀ါး႐ံုပင္ေအာက္မွာ ႏွစ္ရက္ထား ေပးထားပါ။
ထမင္းေပၚမွာ မိႈမ်ား ေပါက္ပြား ေနတာကို ေတြ႕လာရပါ့မယ္။ ၀ါး႐ံုပင္ေအာက္ ထမင္းခြက္ထားေပးျခင္းျဖင့္ ျပည္ တြင္းျဖစ္ အဏုဇီ၀
(၁)(IMO-1) ကို ေကာင္းစြာ ေမြးျမဴေပးႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ (ဒိုခ်ာကင္နည္းမွာလည္း ၀ါး႐ံုပင္က ေျမကို သံုးတာေတြ႕ရပါတယ္။ ၀ါး႐ံု
ပင္ရဲ႕အက်ဳိး ျပဳမႈမ်ားကို ေလ့လာေဖာ္ထုတ္သင့္ပါတယ္)။

လုပ္ငန္းစဥ္(၂)  IMO-2 အဆင့္ ျပင္ဆင္ျခင္း။
ဒီအဆင့္မွာေတာ့ ရရွိလာတဲ့ ႈၾဥ-၁ ထဲကို အညိဳေရာင္ သၾကားကို ထုထည္ ဆတူေရာေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရာထားၿပီး ပလပ္စတစ္
ခြက္ကို စကၠဴနဲ႔ လံုစြာဖံုးအုပ္ေပးၿပီး ၇ ရက္ထားပါ။ ၇ ရက္ၾကာလာေသာ္  IMO-2 အဆင့္ ရရွိၿပီျဖစ္ပါတယ္။

လုပ္ငန္းစဥ္(၃) IMO-3 အဆင့္ ျပင္ဆင္ျခင္း။
ဒီအဆင့္မွာေတာ့ ရလာတဲ့ IMO-2 ကို ေရနဲ႔ေရာေပးရန္ ျဖစ္ပါတယ္။ IMO-2 ၁၀ ဂရမ္ကို ေရတစ္လီတာေရာ ထည့္ေပးၿပီး အညိဳ
ေရာင္ ရလာသည္ထိ ေကာင္းစြာ ေရာေမႊေပးပါ။ ထို႔ေနာက္ ၈ ကီလိုဂရမ္ ခိ်န္ထား တဲ့ဖြဲႏုထဲကို ေလာင္းထည့္ေပးၿပီး ေကာင္းစြာ
သမေအာင္ ေရာေမႊေပးၿပီးေနာက္ လံုျခံဳစြာ ဖံုးအုပ္ေပးကာ ၅ ရက္ထားေပးထားပါ။

လုပ္ငန္းစဥ္(၄) IMO-4 အဆင့္ ျပင္ဆင္ျခင္း။
ဒီအဆင့္မွာေတ႔ ျပင္ဆင္ထားတဲ့  IMO-3 ကို ေျမႀကီးနဲ႔ ထုထည္ဆတူေရာ နယ္ေပးၿပီးေနာက္ လံုျခံဳစြာဖံုးအုပ္ေပးၿပီး ၅ ရက္ထားပါ၊
ဒီအဆင့္ကို  IMO-4 အဆင့္လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီအေရာထဲမွာ မိႈမွ်င္မ်ားပါ၀င္ ေနမႈကို ျမင္ေတြ႕ေနျခင္းျဖင့္  IMO-4 အဆင့္
ေအာင္ျမင္မႈရွိ၊ မရွိကို သိႏိုင္ပါတယ္။

ေျမေဆြးပံု ျပဳလုပ္ျခင္း
ျမက္၊ ေကာက္႐ိုး၊ ေျပာင္း႐ုိး၊ သစ္ရြက္စတဲ့ စုေဆာင္းရယူထားတဲ့ သစ္ပင္ ထြက္စြန္႔ပစ္ ပစၥည္းမ်ား၊ မီးဖိုေခ်ာင္မွ စြန္႔ပစ္လိုက္တဲ့
အသီးအႏွံ အၾကြင္း အက်န္မ်ား စသည္တို႔ကို ေသးငယ္တဲ့အစိတ္အပိုင္း ေလးမ်ားျဖစ္ေနေစရန္ ႏုတ္ႏုတ္စင္း ေပးထားပါ။
အကယ္၍ ေျခာက္ေနပါက အစိုဓာတ္(ေရပါ၀င္မႈ)(၆၀ရာခုိင္ႏႈန္း)ခန္႔ ရွိေနေစရန္ ေရေလာင္းေပးထားပါ။ ေျမေဆြးျပဳလုပ္နည္းမွာ ပံုမွန္ေျမေဆြးပံုျပဳလုပ္နည္း ကဲ့သို႔ပင္ စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ား တစ္ထပ္  IMO-4  အဆင္႔ တစ္ထပ္စီ ထား၍ ပံုေပးၿပီး ရက္သတၱသံုးပတ္
ထားေပးပါ။ ေျမေဆြးပံုရဲ႕ အျမင္ကို ၂ မွ ၂.၅ ေပထက္မထားသင္႔ပါ။ ပံုထားတဲ့ေျမေဆြးပံုတြင္းမွာရွိေနတဲ့ အပူ ခ်ိန္ကို ေန႔စဥ္စစ္
ေဆးၾကည့္ပါ။ အပံုတြင္း အပူခ်ိန္ဟာ ၅၀ မွ ၆၀ံ ဃ ရွိေနပါက အသင့္ ေတာ္ဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ ရက္သတၱ ၃ ပတ္ၾကာလာတဲ့အခါ
ေျမေဆြးပံုရဲ႕အေရာင္ဟာ အညိဳႏုေရာင္မွ အညိဳရင့္ေရာင္ေျပာင္းလာ တာကို ျမင္ေတြ႕ရပါက ေျမေဆြးေကာင္းစြာျဖစ္ၿပီဆိုတာ
သိႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေျမေဆြးပံုထဲမွာ အျဖဴေရာင္အမႈန္ မ်ား ျမင္ေတြ႕ေနရပါက ေျမေဆြးေကာင္းစြာ ျဖစ္ေနၿပီျဖစ္
ေၾကာင္းသိႏိုင္ပါတယ္။

သာမန္ျပဳလုပ္ သံုးစြဲေနတဲ့ ေျမေဆြး မ်ား၊ အီးအမ္ကို အသံုးျပဳထားတဲ့ ေဘာ္ကရွီ ေျမေဆြး၊ ဒိုခ်ာကင္သံုးၿပီးျပဳလုပ္ထားတဲ့ ေျမေဆြး၊
ျပည္တြင္းမွာ ထုတ္လုပ္ ေရာင္းခ်ေနၾကတဲ့ ေအာ္ဂဲနစ္ေျမေဆြး ေျမၾသဇာမ်ားနဲ႔အတူ ယခုတင္ျပတဲ့ ျပည္တြင္း အဏုဇီ၀နဲ႔ ျပဳလုပ္
ထားတဲ့ ေျမေဆြးမ်ားဟာ သီးႏွံမ်ား စိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္ေရးမွာ အထူး အသံုး၀င္မွာျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ယေန႔ထိမည္သည့္နည္းနဲ႔
ျပဳလုပ္ရရွိထားတဲ့ ေျမေဆြးမ်ားဟာ မည္သည့္သီးႏွံကို ပိုမိုေကာင္း မြန္ေစပါတယ္ဆိုတဲ့ စမ္းသပ္ေဖာ္ထုတ္ေတြ႕ရွိထားတာမရွိ
ေသးတဲ့ အတြက္ စုိက္ပ်ဳိးေရး ပညာရွင္မ်ားအကူအညီျဖင့္ စတင္စမ္းသပ္ေပးသင့္ပါေၾကာင္း အႀကံျပဳလုိပါတယ္။

ဒီနည္းမွာ ေျမေဆြးျပဳလုပ္ရာမွာ ထည့္သံုးတဲ့ ႈၾဥ-၄ ကုိေျမသားနဲ႔ေရာေႏွာ ျပဳလုပ္ထားတာျဖစ္လို႔ ႏြားေခ်း၊ၾကက္ေခ်း မရႏိုင္တဲ့ေဒသ
မ်ားမွာ ေျမေဆြးျပဳလုပ္ရန္ ပိုမိုအဆင္ေျပလြယ္ကူေစမွာျဖစ္ပါတယ္။  ဓာတ္ေျမၾသဇာေစ်းႏႈန္းမ်ား ျမင္႔မားလာေနမႈနဲ႔အတူ ေအာ္ဂဲ
နစ္ စိုက္ပ်ဳိးနည္းစနစ္ကို က်ယ္ျပန္႔စြာ စိုက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္စားသံုးလာ ၾကေစရန္ အားေပးေနတဲ့အခ်ိန္မွာ သဘာ၀ ေျမၾသဇာမ်ားကို
နည္းမ်ဳိးစံုနဲ႔ျပဳလုပ္ အသံုး ျပဳလာႏိုင္ၾကေစေရး ၀ိုင္း၀န္းအားေပးကူညီ ၾကရန္ ျဖစ္ပါတယ္။

Credit: Farmer Journal
Lu Gyan Gyi